Odznaka Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny tzw. Odznaka Pamiątkowa II Stopnia wraz z miniaturą i legitymacją.
Została zatwierdzona wraz z regulaminem zapewne po 1928 roku (obecnie nie jest znana poprawna i dokładna data jej zatwierdzenia przez Ministra Spraw Wojskowych).
Odznakę nadawano od 1. poł. lat 30. XX w. do 1939 roku.
Odznaka II stopnia (te były z zasady mniejsze – ok. 31 x 31 mm od odznak I stopnia – 41 x 41 mm), dwuczęściowa, tombak srebrzony (standardowo złocenie przysługiwało odznakom I stopnia, a odznaki II stopnia były srebrzone), emalia.
Wykonawca K. J. Szurmak – Warszawa.
Nakrętka przedwojenne zgodna z wykonawcą odznaki, sygnowana tylko jego inicjałami K.S.
Wymiary 40 x 40 mm – zawyżone, jak na odznakę II stopnia, ewidentnie srebrną.
Odznaka z piękną patyną, stan zachowania dobry plus – widoczne spękania emalii na krzyżu.
Miniatura odznaki II stopnia, jednoczęściowa, tombak srebrzony, emalia.
Jej wykonawcą był najprawdopodobniej Jan Mirowski – Warszawa (informacja z przedwojennej nakrętki).
Wymiary 20 x 20 mm.
Odznaka z piękną patyną, stan zachowania dobry plus – widoczne przetarcia srebrzenie i niedopracowane wykończenie emalii na napisach.
Do zestawu dołączona jest legitymacja zgodna ze stopniem odznak, wystawiona 16 października 1935 roku na Stanisława Machurę.
Odznaka II stopnia, którą mógł nabyć każdy członek organizacji po otrzymaniu legitymacji, była typowym znakiem organizacyjnym. Wręczano je także np. przy zapisaniu się na ubezpieczenie. Wówczas była traktowana jako dowód przynależności do Bratniej Pomocy.
Federacja Polskich Związków Obrońców Ojczyzny powstała 9 lutego 1928 roku, jako nadrzędna instytucja koordynująca działalność organizacji kombatanckich oraz tych skupiających rezerwistów. W ramach prac związanych z nadzorem sfederowanych organizacji, pomagano im w sprawnej realizacji swoich celów statutowych, pracowano nad patriotyczną względem ojczyzny postawą obywateli. Poprzez zakładanie spółdzielni, zakładów opiekuńczych czy kas zapomogowych wspierano swoich członków, pomagano im również w dostępie do opieki lekarskiej i pomocy prawnej, reprezentowano ich w instytucjach państwowych, wojskowych i innych, prowadzono: działalność oświatową i wydawniczą, przysposobienie wojskowe i wychowanie fizyczne, budowano własne obiekty m.in. sportowe, opiekowano się inwalidami, wdowami i sierotami po żołnierzach, a także mogiłami obrońców ojczyzny. Federacja, w założeniu, miała być organizacją apolityczną. Mimo tej zasady władze Federacji nie przestrzegały jej, deklarując się jako zaplecze polityczne rządzącego obozu piłsudczykowskiego.
Literatura: Z. Kiełb, Polskie i obce znaki zaszczytne żołnierzy 2. Pułku Saperów Kaniowskich, Puławy 2021
